Zamek w Baranowie Sandomierskim, czyli jeden z najlepiej zachowanych obiektów architektury renesansowej w Europie

Zamek w Baranowie Sandomierskim uznawany jest za perłę architektury renesansowej, a ze względu na podobieństwa zwany także małym Wawelem. Zbudowany w latach 1591 – 1606 według projektu Santi Gucciego. Zamek był główną rezydencją Andrzeja Leszczyńskiego, którego kilkakrotnie odwiedził król Stefan Batory. Około 1620 roku murowany zamek został otoczony niezachowanymi ziemnymi fortyfikacjami bastionowymi. Ostatnim właścicielem z rodu Leszczyńskich był Rafał – ojciec Stanisława Leszczyńskiego – króla Polski. W 1677 roku zamek przeszedł w posiadanie Dymitra Wiśniowieckiego, potem księcia Józefa Karola Lubomirskiego. Lubomirscy posiadali zamek do 1720 roku. Kolejnymi właścicielami zamku byli Paweł Sanguszko, Jacek Małachowski, Józef Potocki, Jan Krasicki. Podczas panowania Krasickich zamek odnowiono. 

zewnętrzna klatka schodowa na dziedzińcu zamkowym w Baranowie Sandomierskim

krużganek

W XIX wieku zamek dwukrotnie płonął. Pożar z 1849 roku zniszczył bezcenne zamkowe wnętrza. Nie przetrwały drewniane stropy, dachy, wszelkie wyposażenie zamkowe oraz biblioteka. Krasickich nie było stać na odbudowę, a kolejni właściciele nie troszczyli się o swoje dobra. W 1867 roku zrujnowany zamek wystawiono na licytację – kupił go Feliks Dolański. Następnie zamek odziedziczył Stanisław Dolański, który postanowił go odrestaurować. Pod kierunkiem krakowskiego architekta Tadeusza Stryjeńskiego przeprowadzono zmiany w rozkładzie pomieszczeń. Ostatnim właścicielem był Roman Dolański, który stracił zamek w wyniku reformy rolnej z 1945 roku. 

Po zniszczeniach dokonanych podczas wojny zamek w latach 1959 – 1969 został odbudowany i odrestaurowany przez państwo pod kierunkiem prof. Alfreda Majewskiego.  

Po wojnie zamek upodobał sobie Józef Cyrankiewicz. Bardzo często przyjeżdżał tu z żoną, aktorką Niną Andrycz.

Zamek w Baranowie wykorzystano przy kręceniu znanego serialu "Czarne Chmury". Był tam siedzibą hetmana Jana Sobieskiego. 

dziedziniec zamku w Baranowie Sandomierskim

W styczniu 1968 roku zamek formalnie przekazano Kopalniom i Zakładom Przetwórczym Siarki "Siarkopol" w Tarnobrzegu. 

Od lipca 1997 roku właścicielem jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie, która zarządza obiektem do dnia dzisiejszego. 

Zamek w Baranowie Sandomierskim zwiedzałam 14 października 2014 roku .